Βιβλιοπαρουσίαση #023, Eva Illuz, Γιατί πληγώνει ο Έρωτας

 

Βιβλιοπαρουσίαση #023, Eva Illuz, Γιατί πληγώνει ο Έρωτας (Μία Κοινωνιολογική Ερμηνεία), [τίτλος πρωτοτύπου: Why Love Hurts: A Sociological Explanation, by EVA ILLOUZ], μετάφραση: Διονύσης Παπαδουκάκης, 2019, εκδόσεις: του Εικοστού Πρώτου, σσ. 350.

Κατ΄ αρχάς το εν λόγω βιβλίο το έχω ανακαλύψει ή αποκαλύψει σε μία δύσκολη ψυχολογική συγκυρία της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής μου ολίγον πρίν και μετά το τέλος του Φεβρουαρίου του 2022, ενώ κατά το δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου του ίδιου χρόνου άρχισα να το μελετώ σταδιακά σαν διψασμένη και λαβωμένη έλαφος, με τον αργόσυρτο προσωπικό ρυθμό μου, που μελετώ προσεκτικά και διαβάζω επίσης καμμία δεκαριά άλλα παράλληλα πολύτιμα βιβλία, όπου αν συνυπολογίσει κανείς και τον εξωτερικό χρόνο των καθημερινών εργασιών μου, όντως μου έχει φάει ένα ολόκληρο χρόνο εσωτερικής ησυχίας και μελέτης για να το ολοκληρώσω, όπου εν τέλει άξιζε τον κόπο.

Το εν λόγω περίφημο βιβλίο πραγματεύεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αμείλικτο, περιεκτικό και αναλυτικό τρόπο το ζήτημα του έρωτα και τα συν αυτώ ζητήματα που προκύπτουν εξελικτικά και διαχρονικά τόσον στην νεώτερη όσο και στην σύγχρονη κοινωνία. Πρόκειται αμιγώς για μία κοινωνιολογική προσέγγιση, μία δυναμική διαλεκτική και τεκμηρειωμένη στις πηγές προσέγγιση, μία εναλλακτική προσέγγιση και άκρως ρηξικέλευθη, η οποία κοινωνιολογική έρευνα και μελέτη της Συγγραφέως, ανατρέπει σύγχρονες ψυχολογικές, ηθικολογικές και τεχνολογικές βεβαιότητες αφού αποκαλύπτει, ουσιωδώς, τον επικυρίαρχο βασιλέα της βαριάς βιομηχανίας των ειδικών ψυχικής υγείας, ως γυμνό, με μία γύμνια ακαλαίσθητη, μη αρμονική, άνευ κάλλους και συμμετρίας, με μία λιπαρή κακοτεχνία.

Το εν λόγω πολύτιμο και δυνατό βιβλίο της Evas Illouz, ίσως είναι ένα από τα πλέον σύγχρονα επιστημονικά εγχειρίδια περί του έρωτος, το οποίον θα πρέπει να μελετηθεί διεξοδικά και απροκατάληπτα υπό πάντων και πασών των ειδικών ψυχικής υγείας, κληρικών και δασκάλων, καθηγητών, λοιπών επιστημόνων παντώς επιστητού πεδίου, και έπειτα από τον απλό κόσμο που απλά ενδιαφέρεται να αποκτήσει γνώση σε ό,τι αγνοεί.

Το βιβλίο αυτό χωρίζεται εξ αρχής σε εφτά ολόκληρα κεφάλαια, με πλούσιο εκτενή και αναλυτικό υλικό.

Στο πρώτο κεφάλαιο, έχουμε την Εισαγωγή, η οποία ασχολείται με τα επόμενα ζητήματα: περί της δυστυχίας του έρωτα, μέσα από την λογοτεχνική παράδοση. Ποια είναι η δυστυχία του έρωτα; Από που προκύπτουν οι μετερωτικές απογοητεύσεις; Ποιος είναι ο έρωτας στην νεωτερικότητα; Γιατί η κοινωνιολογία είναι αναγκαία στο ζήτημα της οδύνης του έρωτα; Ποια η σχέση της ψυχικής οδύνης του έρωτα με την κοινωνιολογία. Που οφείλεται η ιδέα της ερωτικής δυστυχίας; Από που προκύπτει άραγε στην σύγχρονη κοινωνία η ιδέα ότι για τα ερωτικά βάσανα των ανθρώπων καθίσταται απόλυτα και αποκλειστικά ως υπεύθυνο το άτομο; Ποια η ιδεολογία του φεμινισμού για τον έρωτα; Γιατί έχει στοχοποιηθεί το στοιχείο του έρωτα; Ποια τα θεσμικά αίτια πίσω από την δυστυχία του έρωτα; Ποια η σχέση της Προτεσταντικής μεταρρύθμισης στη διαμόρφωση του νεωτερικού ερωτικού εαυτού; Ποια η πολιτισμική τάση του έρωτα στην νεωτερικότητα.

Στο δεύτερο κεφάλαιο η Εβραία Συγγραφέας και Καθηγήτρια, ασχολείται διεξοδικά με το ζήτημα του μεγάλου μετασχηματισμού και την μετάβαση του έρωτα από την προνεωτερική στην νεωτερική και εν τέλει στην σύγχρονη εποχή μας και η ανάδυση σύγχρονων τεχνο-λογικών και οικονομο-λογικών τρόπων αγορών γάμου. Ποιος είναι ο σύγχρονος χαρακτήρας και η ηθική οικολογία της ερωτικής επιλογής; Η ανταγωνιστική αγορά στον ερωτικό πεδίο. Η σεξουαλική ελκυστικότητα, η λίμπιντος, το κοινωνικοοικονομικό στάτους και η ερωτική επιθυμία, με ποιόν ακριβώς τρόπο συνυφαίνονται και διακρίνονται ως ερωτικές αξίες; Πώς και με ποιόν τρόπο ο σεξουαλικός ανταγωνισμός και η σεξουαλική απελευθέρωση μεταμορφώνουν τη δομή της βούλησης και της επιθυμίας των ατόμων, και προσλαμβάνουν ιδιότητες οικονομικής συναλλαγής;

Στο τρίτο κεφάλαιο, εξετάζονται διεξοδικά και αναλυτικά οι τρόποι που ο μηχανισμός της οικονομίας μεταμορφώνει την δομή της βούλησης και της επιθυμίας. Το εν λόγω κεφάλαιο φέρει τον τίτλο περί της φοβίας της δέσμευσης και η νέα αρχιτεκτονική της ερωτικής επιλογής. Με ποιόν τρόπο από την άκρα επιφυλακτικότητα της γυναίκας, οδηγηθήκαμε στην αποστασιοποίηση του άντρα; Ποια η ηθική της σύγχρονης σεξουαλικότητας; Ποια τα όρια και η ελευθερία στην σεξουαλική και συναισθηματική σφαίρα; Ποιες οι πρακτικές ερωτοτροπίας του 18ου και 19ου αιώνα; Ποια η δυναμική των στρατηγικών αποκλειστικότητας των γυναικών; Η αρρενωπότητα και το τέλος της δέσμευσης. Ποια η ηδονική και αβουλική φοβία δέσμευσης;

Ποια η νέα αρχιτεκτονική ερωτική επιλογή και πώς προκύπτει η αποδιοργάνωση της βούλησης; Μήπως έχει αλλάξει η φύση της ερωτικής βούλησης; Η αποσύνδεση μεταξύ συναισθηματικής / σεξουαλικής εμπειρίας και δέσμευσης. Η σεξουαλική αφθονία, ο αμιγής ηδονισμός και οι συναισθηματικές ανισότητες. Από την ελευθερία της επιλογής στο σημείο της πραγματικής δυσκολίας ή και της αρνήσεως του δικαιώματος εν τέλει της ασκήσεως ελεύθερης επιλογής, λόγω της αφθονίας της αγοράς των επιλογών.

Στo τέταρτο κεφάλαιο τώρα, θίγονται και αναπτύσσονται πολύ σκληρά πράγματα για την υπερνεωτερικότητα και τον σύγχρονο άνθρωπο του σήμερα. Αναλύεται η απαίτηση για αναγνώριση του εαυτού στο κοινωνικό και σχεσιακό πλαίσιο, αλλά και το ζήτημα του έρωτα που αποδεικνύει τον την τρωτότητα του εαυτού. Προκύπτει βέβαια το εύλογο ερώτημα: γιατί ο έρωτας μας κάνει να νιώθουμε όμορφα. Ενισχύει την αυτοεικόνα και το Εγώ μας; Πρόκειται εν τέλει για μία ιδιότυπη μορφή τρέλας των όντων; Έπειτα αποσαφηνίζεται το ζήτημα από την ταξική αναγνώριση στην αναγνώριση του εαυτού. Η αναγνώριση και η οντολογική ανασφάλεια στη νεωτερικότητα. Επίσης όταν η αναγνώριση του εαυτού έγκειται εναντίον της αυτονομίας του εαυτού. Και πώς πορεύεται το άτομο, από την αγάπη και τον έρωτα του εαυτού και του άλλου, στην αυτοκατηγορία. Ποια η ηθική δομή της αυτοκατηγορίας κ.λπ.

Ο πυρήνας και τα συμπεράσματα αυτής της λιπαρής ενότητας καταλήγουν σε ρηξικέλευθα συμπεράσματα, αφού το είδος της αμφισβήτησης και της αυτοκατηγορίας του εαυτού μέσω της ερωτικής οδύνης, έχει διαμορφωθεί και καλλιεργηθεί από μία σύγχρονη κουλτούρα των πάσης φύσεως ειδικών της ψυχικής υγείας (ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών, ψυχιάτρων, ψυχαναλυτών κ.ο.κ.) όπου προτείνουν και προτάσσουν -προφανώς αδιακρίτως- την αυτονομία και την αγάπη του εαυτού. Η αυτονομία και αγάπη του εαυτού που καλλιεργούν οι ειδικοί είναι μήπως στην ουσία, η εγωκεντρική συσπείρωση του εαυτού στον Νάρκισσο εαυτό, μία ναρκισσιστική αγάπη και μία αμυντική θωράκιση στον νηπιακό Εγωκεντρισμό; Η οποία ψυχοθεραπευτική και ψυχολογική ή ψυχαναλυτική κουλτούρα απολυτοποίησης της αυτονομίας και της αγάπης του εαυτού υποσκάπτει και υπονομεύει τα οντολογικά θεμέλια του τω όντι πυρήνα του εαυτού;

Στο πέμπτο κεφάλαιο η Εύα Ιλλούζ, πραγματεύεται το ζήτημα το έρωτα, του Λόγου και της ειρωνίας. Αποσαφηνίζεται σε μία εκτενή υποενότητα η μαγεία και η απομάγευση του έρωτος.

Στην μαγεία του έρωτα ως πολιτισμικό αρχέτυπο και φαινομενολογικής εμπειρίας ισχύουν έξι στοιχεία:

1. Το αντικείμενο του έρωτα είναι ιερό.

2. Ο Έρως, είναι αυθαίρετος, άμεσος, ακαταμάχητος και αναιτιολόγητος, ενώ είναι αδύνατο να δικαιολογηθεί ή να εξηγηθεί μέσα από ορθο-λογικές διεργάσιες.

3. Το συναίσθημα του έρωτα, εισβάλλει και κατακλύζει ολόκληρη την ύπαρξη του εραστή και της ερωμένης.

4. Στην μαγεία του έρωτος, δεν υφίσταται διάκριση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου καθότι η βιωματική εμπειρία του έρωτα εμπλέκει την ολότητα του εαυτού.

5. Το αντικείμενο του έρωτα είναι μοναδικό και ασύγκριτο και δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο.

6. Ο ερωτευμένος άνθρωπος, άντρας ή γυναίκα, δεν θέτει το προσωπικό του συμφέρον ως κριτήριο για να αγαπήσει ερωτικά ένα άλλο πρόσωπο.

Όλα τα προηγούμενα που αφορούν το αρχέτυπο με την μαγεία του έρωτα συσχετίζονται με τον κεραυνοβόλο έρωτα, νέα εκδοχή του, ο οποίος πρόκειται για ένα αιφνίδιο συμβάν που εισβάλλει απροσδόκητα, ανεξήγητα και σχεδόν παράλογα στη ζωή των ατόμων, αφού προκύπτει μαγικά και αστραπιαία από την πρώτη ήδη συνάντηση των εν δυνάμει εραστών, ο οποίος εκπηγάζει από μία ολιστική και διαισθητική μορφή ερωτικής εμπειρίας. Αυτή η εκδοχή του μαγευτικού ή κεραυνοβόλου έρωτα, είναι αυθόρμητη και απροϋπόθετη, συντριπτική και αιώνια, μοναδική, αμοιβαία και ολι(στι)κή.

Ωστόσο, η νεωτερικότητα εισήγαγε μία μορφή καχυποψίας και απόρριψης της μαγικής ή κεραυνοβόλας ερωτικής εμπειρίας που προσφέρει, και άρα συνεπώς, η ορθολογική στάση υπονομεύει την μαγεία και το μυστήριο του, και έχουμε μία ειρωνική και απομαγευμένη προσέγγιση του έρωτα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με άλλα ζητήματα πίστεως και μυστηρίων.

Σε άλλη υποενότητα του πέμπτου κεφαλαίου εξετάζεται το ζήτημα, της μετατροπής του έρωτα σε επιστήμη. Οι επιστημονικές ερμηνείες και θεωρίες, υπονομεύουν τώρα την σύνδεση μεταξύ της ερωτικής εμπειρίας και των αντιλήψεων περί έρωτος ως μυστήριου φαινομένου. Καθιστώντας τον έρωτα ως συνέπεια προγενέστερων ασυνείδητων, βιοχημικών και εξελικτικών μηχανισμών.

Η επιστημονική γλώσσα, οι ψυχαναλυτικές θεωρίες, ο φεμινισμός και οι τεχνολογίες του διαδικτύου έχουν συμβάλλει από κοινού στην αποσύνδεση και αποδόμηση του παραδοσιακού μυστικιστικού ερωτικού δεσμού και έχει μετασχηματίσει πολύ σοβαρά τη φύση της ερωτικής επιθυμίας, της ερωτικής βούλησης και της ερωτικής πίστης.

To έκτο κεφάλαιο, είναι αρκετά συναρπαστικό καθότι απασχολεί τον αναγνώστη το ζήτημα από την ερωτική φαντασίωση στην απογοήτευση. Μία ενδιαφέρουσα εκτενή και αναλυτική αναφορά στο τι είναι η φαντασία και η φαντασίωση, ο ρόλος της στις παλαιές και σύγχρονες ερωτικές εμπειρίες, ο αντίκτυπος της στη δομή της επιθυμίας και της βούλησης των ατόμων, και η ανάλογη πολιτισμική και κοινωνική διαμόρφωση της συναισθηματικής ζωής των όντων.

Το έβδομο κεφάλαιο, είναι ο Επίλογος, μία συμπερίληψη όλων των επί μέρους κεφαλαίων.

Εν περιλήψει λοιπόν στην σύγχρονη προσέγγιση του έρωτος, υφίσταται το εξής παράδοξο κατά την συγγραφέα:

Υφιστάμεθα μία ιδιότυπη ψύχρανση της συναισθηματικότητας, της αγάπης και του έρωτα. Το ερωτικό πάθος φαίνεται γελοίο στους άνδρες και τις γυναίκες, οι οποίοι μάλιστα θα αντιδρούσαν με ιδιαίτερο χλευασμό, αποστροφή και ειρωνεία στην ρητορική των ερωτικών επιστολών του 18ου και 19ου αιώνα.

Από την άλλη πλευρά, η συγγραφέας προσπάθησε να δείξει, ότι ο έρωτας και το ερωτικό πάθος είναι περισσότερο απαραίτητο σήμερα από ποτέ για τον καθορισμό της προσωπικής αξίας, αυτογνωσίας και αυτοσεβασμού του ατόμου.

Ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο κοινωνιολογίας, όπου ενδεχομένως να είναι δύσκολο για τον μέσο αναγνώστη, αλλά εξαιρετικά πολύτιμο για όσους ενδιαφέρονται να διεισδύσουν στην κοινωνιολογία του έρωτα. Με αρκετές παραπομπές και αναφορές σε σωρεία τεκμηρείων, όπως ερωτικές επιστολές και σύγχρονες συνεντεύξεις ερωτικών εμπειριών.

Ένα ακόμη ισχυρό βιβλίο, προστίθεται, στην έρευνα και την βιβλιογραφία μας για το ακανθώδες ζήτημα της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης ή της Σεξουαλικής Αγωγής των ανήλικων παιδιών μας.

© Του Παναγιώτη Νούνη

25 Σεπτεμβρίου, 2023

@: panagiotisnounis@hotmail.com

~ Εκπαιδευτικός | Αναπληρωτής καθηγητής της Μέσης Εκπαίδευσης

~ Spiritual Counseling & Life Coaching

---------------------------

Για ραντεβού -με την πρώτη συνεδρία 60 λεπτών ΔΩΡΕΑΝ- για συνεδρία συμβουλευτικής & coaching, στείλτε μας απλά ένα μήνυμα με τα στοιχεία σας στο «μέσετζερ» ή στο Viber στα επαγγελματικά μας νούμερα για Κύπρο (CY) 96897711 & για Ελλάδα στο (GR) 6983074743, μόνο κατά τις επόμενες ώρες 09:00-21:00 για να επικοινωνήσουμε μαζί σας.